Η αναδίπλωση των ΕΛΤΑ μετά τις αντιδράσεις – Ο «εξορθολογισμος» κρύβει την υποχώρηση του κοινωνικού κράτους

Η είδηση ότι καταργούνται περισσότερα από 204 ταχυδρομεία σε όλη τη χώρα, ανάμεσά τους και εκείνα του Σιδηροκάστρου και της Νέας Ζίχνης στις Σέρρες, δεν είναι μια ψυχρή διοικητική πράξη «εξορθολογισμού». Είναι ένα ακόμη σημάδι της σταδιακής αποδόμησης του κοινωνικού κράτους, της απομάκρυνσης του δημόσιου τομέα από την καθημερινότητα των πολιτών και της αργής εγκατάλειψης της ελληνικής περιφέρειας στο έλεος της αγοράς. Δεν πρόκειται για μια τεχνική ή «αναπόφευκτη» απόφαση, αλλά είναι βαθιά πολιτική, γιατί καθορίζει ποιοι πολίτες αυτής της χώρας θα συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση σε βασικές δημόσιες υπηρεσίες και ποιοι θα μείνουν αποκλεισμένοι.

Τα ΕΛΤΑ επικαλέστηκαν οικονομικούς λόγους και την πτώση του όγκου αλληλογραφίας. Μίλησαν για «εκσυγχρονισμό», για «νέα μοντέλα εξυπηρέτησης», για ταχυδρόμους με tablets και “κατ’ οίκον” υπηρεσίες. Στην πράξη, όμως, πρόκειται για ένα σχέδιο συρρίκνωσης, που καλύφθηκε πίσω από τεχνοκρατικές φράσεις. Γιατί πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν άνθρωποι, χωριά και μικρές πόλεις που μένουν χωρίς τις πιο απλές δημόσιες υπηρεσίες. Όταν ένα ταχυδρομείο κλείνει στην επαρχία, δεν χάνεται απλώς ένα γραφείο εξυπηρέτησης· χάνεται ένα κομμάτι από τη ζωντανή σχέση του πολίτη με το κράτος.

Το ταχυδρομείο στη Νέα Ζίχνη εξυπηρετεί δεκάδες γύρω χωριά. Στο Σιδηρόκαστρο, είναι κάτι περισσότερο από σημείο αποστολής δεμάτων. Είναι ο χώρος όπου ο ηλικιωμένος θα πληρώσει τον λογαριασμό του, θα πάρει τη σύνταξή του, θα ρωτήσει για μια υπόθεση που δεν ξέρει να χειριστεί ηλεκτρονικά. Η απώλεια αυτών των σημείων δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κινητούς ταχυδρόμους ή τηλεφωνικά κέντρα. Η τεχνολογία και η αγορά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τον άνθρωπο, γιατί στις τοπικές κοινωνίες η προσωπική παρουσία είναι εκείνη που δίνει σιγουριά και εμπιστοσύνη.

Το κλείσιμο των ταχυδρομείων δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο, αλλά η  συνέχεια μιας μακράς πορείας αποψίλωσης δημόσιων υπηρεσιών στην περιφέρεια. Πρώτα έκλεισαν τα υποκαταστήματα των πρώην ΔΕΚΟ, μετά των τραπεζών, ύστερα τα αγροτικά ιατρεία, τα σχολεία με λίγους μαθητές. Και κάθε φορά ο λόγος ήταν ο η “αποτελεσματικότητα”. Μια λέξη που έχει καταντήσει άλλοθι για κάθε πολιτική που αφαιρεί υπηρεσίες από τους πολλούς, για να εξυπηρετήσει τη λογική της λογιστικής εξοικονόμησης. Μόνο που η κρατική παρουσία δεν είναι δαπάνη αλλά  ευθύνη. Κι όταν το κράτος αποσύρεται, οι πολίτες στρέφονται σε ιδιώτες, σε μεσάζοντες, σε πρακτικές που κοστίζουν περισσότερο και διαβρώνουν τη σχέση εμπιστοσύνης με τη δημόσια διοίκηση.

Ωστόσο μετά τη θύελλα αντιδράσεων, ήρθε η «διόρθωση» από τη διοίκηση των ΕΛΤΑ. Όπως ανακοινώθηκε μέρος των καταστημάτων που είχαν ανακοινωθεί για κλείσιμο -ανάμεσά τους και των δύο των Σερρών- θα παραμείνουν προσωρινά ανοιχτά, ενώ ολόκληρος ο σχεδιασμός μετατίθεται για αργότερα. Μια αναδίπλωση που δείχνει καθαρά πως οι αρχικές αποφάσεις πάρθηκαν βιαστικά, χωρίς προεργασία, χωρίς διάλογο, σχεδόν στο πόδι. Αν είχαν προηγηθεί σοβαρή αξιολόγηση και επαφή με τις τοπικές κοινωνίες, δεν θα χρειαζόταν να ανακοινώνονται και μετά να… ανακαλούνται λίστες με ταχυδρομεία προς κλείσιμο, προκαλώντας αναστάτωση και αβεβαιότητα σε ολόκληρες περιοχές. Η «αλλαγή σχεδίων» αποδεικνύει περισσότερο σύγχυση παρά σχεδιασμό, περισσότερο επικοινωνιακό πανικό παρά στρατηγική.

Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η σιωπή γύρω από το πώς θα προχωρήσει αυτή η μετάβαση. Πρέπει -έστω και τώρα- να γίνει δημόσια συζήτηση, να παρουσιαστεί συγκεκριμένο σχέδιο για το πώς θα εξυπηρετηθούν οι κάτοικοι, να ζητηθεί η γνώμη των τοπικών φορέων. Η αρχική ανακοίνωση ήρθε σαν τετελεσμένο γεγονός. Μια ψυχρή λίστα με ταχυδρομεία που απλώς θα πάψουν να υπάρχουν. Έτσι αντιλαμβάνεται το κράτος τον «εκσυγχρονισμό» δυστυχώς. Μέσα από αποφάσεις που λαμβάνονται στα κεντρικά γραφεία της Αθήνας, χωρίς επαφή με την πραγματικότητα της επαρχίας και χωρίς καμία μέριμνα για τους ανθρώπους που θα επηρεαστούν.

Αυτό  που διακυβεύεται τελικά δεν είναι απλώς ο αριθμός των καταστημάτων που θα παραμείνουν ανοιχτά ή θα κλείσουν, αλλά το ίδιο το δικαίωμα των πολιτών της περιφέρειας να ζουν με αξιοπρέπεια, με ίσους όρους και με την παρουσία του κράτους κοντά τους. Κι όσο οι αποφάσεις λαμβάνονται βιαστικά, χωρίς σχέδιο και χωρίς σεβασμό στις τοπικές κοινωνίες, τόσο θα βαθαίνει το χάσμα ανάμεσα στην Ελλάδα των αριθμών και την Ελλάδα των ανθρώπων.