Από ξεχασμένες προσόψεις και παλιά αντικείμενα, σε ένα ζωντανό Open Air Museum μνήμης και τέχνης στα Κάτω Πορόια
Στους πρόποδες του επιβλητικού Μπέλλες, τα Κάτω Πορόια μοιάζουν για χρόνια να ζουν στη σκιά των ξακουστών Άνω Ποροίων. Οι περισσότεροι επισκέπτες περνούσαν απλώς από εδώ, βιαστικοί να ανηφορίσουν προς τον πιο δημοφιλή προορισμό. Κι όμως, το μικρό χωριό, με λιγότερους από 450 κατοίκους σήμερα, βρήκε τον τρόπο να ξανασυστηθεί. Μέσα από πρωτότυπες αισθητικές παρεμβάσεις -που του χάρισαν χρώμα, ταυτότητα και μνήμη- κατάφερε να μετατραπεί σ’ ένα Open Air Museum, προκαλώντας τον περαστικό να σταματήσει και να το ανακαλύψει.
Οι όψεις των παλιών μαγαζιών, που για δεκαετίες παρέμεναν κλειδωμένες και ξεχασμένες, “ζωντάνεψαν” ξανά μέσα από πρωτότυπες εικαστικές παρεμβάσεις. Η κεντρική πλατεία απέκτησε νέα πνοή με αρωματικά φυτά και πολύχρωμες κατασκευές, ενώ το εντυπωσιακό λαογραφικό μουσείο, στημένο από το μηδέν με αυθεντικά αντικείμενα που διασώθηκαν, προσφέρει ένα μοναδικό ταξίδι στη μνήμη. Έτσι, ο επισκέπτης ανακαλύπτει στα Κάτω Πορόια όχι απλώς ένα μικρό χωριό “στην άκρη του χάρτη”, αλλά έναν ζωντανό τόπο που επιμένει να κρατά την ταυτότητά του ζωντανή.
Ανοιχτή γκαλερί!
Όλα ξεκίνησαν από την αγάπη και το μεράκι της Ελένης Καραφλούδη, μόνιμου κατοίκου τα τελευταία χρόνια, η οποία με πείσμα και πάθος, κατάφερε να μεταμορφώσει το κέντρο των Κάτω Ποροίων, δίνοντάς του ξανά ζωή και κάνοντάς το σημείο αναφοράς.
Η αρχή έγινε με τις παρεμβάσεις στις στάσεις των λεωφορείων και στις προσόψεις των παλαιών καταστημάτων που είχαν πάψει να λειτουργούν, εικόνα γνώριμη σε δεκάδες χωριά της ελληνικής υπαίθρου. Παντοπωλείο, νεωτερισμοί, κρεοπωλείο, οβελιστήριο… Οι ξεθωριασμένες όψεις απέκτησαν ξανά “φωνή”, με τις τοιχογραφίες να ξυπνούν μνήμες από εποχές που οι νεότεροι δεν έχουν ζήσει.
Τα έργα φιλοτέχνησε η Κλεονίκη Ζωίδου, φίλη της Ελένης από τα Άνω Πορόια, που με τις πινελιές της έδωσε ξανά ψυχή σε σιωπηλούς τοίχους. Δεν ζωγράφισε μόνο σκηνές, αλλά ανέστησε στιγμές ενός κόσμου που είχε χαθεί στη λήθη. Οι παλιότεροι συγκινήθηκαν βαθιά, βλέποντας γνώριμες φιγούρες να ζωντανεύουν μπροστά τους, ενώ οι νεότεροι αντίκρισαν για πρώτη φορά εικόνες ενός παρελθόντος που δεν γνώρισαν. Οι επισκέπτες, σταματώντας για να δουν τα όμορφ έργα, νιώθουν πως δεν βρίσκονται απλώς μπροστά σε μικρά έργα τέχνης, αλλά απέναντι σε ένα χρονικό που γράφεται ξανά με χρώματα και μνήμη.
Η συνεργασία των δύο γυναικών έδωσε στα Κάτω Πορόια το χαρακτήρα μιας ανοιχτής γκαλερί. Στο κέντρο του χωριού, κάθε βήμα μοιάζει με ταξίδι στον χρόνο. Το παλιό κομμωτήριο “ζωντανεύει” με την κομμώτρια και τις πελάτισσές της, το σιδεράδικο ξανανοίγει με τον μάστορα στη μέση της δουλειάς, το μπακάλικο και το περίπτερο αποκτούν πάλι μορφή, ενώ στο καφενείο οι γνώριμες φιγούρες συνεχίζουν να κουβεντιάζουν και να γελούν. Οι τοιχογραφίες δεν είναι απλώς ζωγραφισμένες σκηνές, αλλά ένα ολόκληρο σκηνικό που καλεί τον επισκέπτη να σταθεί, να παρατηρήσει, να νιώσει την καθημερινότητα άλλης εποχής. Έτσι, η βόλτα στο χωριό γίνεται εμπειρία, ένα ζωντανό παιχνίδι μνήμης που ξεπερνά την απλή φωτογραφία.
Οι παρεμβάσεις δεν περιορίστηκαν μόνο στις προσόψεις των παλιών καταστημάτων. Η πλατεία του χωριού μεταμορφώθηκε επίσης, σ’ έναν ζωντανό και δημιουργικό χώρο, γεμάτο χρώμα, φροντίδα και αγάπη για το περιβάλλον. Ανάμεσα σε λουλούδια, φυτά και αρωματικά ξεχωρίζουν ευφάνταστες λεπτομέρειες. Μια αναποδογυρισμένη ομπρέλα που έγινε παρτέρι, δέντρα ντυμένα με πολύχρωμα πλεκτά, κρεμαστά φυτά που αιωρούνται κάτω από σκέπαστρα, αλλά και μικρές χειροποίητες γωνιές που κερδίζουν το βλέμμα. Καλλιτεχνικές πινελιές που αποδεικνύουν πως το μεράκι και η φαντασία αρκούν για να αλλάξουν την εικόνα ενός δημόσιου χώρου.
Σήμερα, η πλατεία δεν αποτελεί απλώς ένα πέρασμα. Είναι τόπος στάσης, χαλάρωσης και συνάντηση, ειδικά την άνοιξη και το καλοκαίρι που πλημμυρίζει από χρώματα και αρώματα, μετατρέποντας το κέντρο του χωριού σε έναν ζωντανό καμβά.
Κιβωτός μνήμης
Με πολλή αγάπη και προσωπικό μεράκι, η Ελένη Καραφλούδη κατάφερε να στήσει και το μικρό λαογραφικό μουσείο του χωριού, έναν χώρο που γεννήθηκε σχεδόν από το μηδέν. Με επιμονή συγκέντρωσε αυθεντικά αντικείμενα από παλιά σπίτια, αποθήκες, πατάρια, ακόμη και από κάδους απορριμμάτων. Πράγματα που κινδύνευαν να χαθούν σιωπηλά, αλλά βρήκαν τη θέση τους σε μια κιβωτό μνήμης.
Στις προσεκτικά διαμορφωμένες αίθουσες παρουσιάζεται η καθημερινή ζωή των κατοίκων των Κάτω Ποροΐων, όπως ήταν κάποτε. Εργαλεία, σκεύη, έπιπλα και μικροαντικείμενα διηγούνται ιστορίες απλών ανθρώπων και επαγγελμάτων. Ξεχωρίζουν οι θεματικές γωνιές του χασάπη με τα αυθεντικά σκεύη και εργαλεία, του κουρέα με την καρέκλα και τα ξύλινα έπιπλα, του παντοπώλη με τα ζύγια και τα παλιά δοχεία, εκτεθειμένα με σεβασμό στην ιστορία τους.
Ιδιαίτερη συγκίνηση προκαλεί η αναπαράσταση της παλιάς σχολικής αίθουσας, με ξύλινα θρανία, μαθητές ντυμένους με τις χαρακτηριστικές ποδιές της εποχής και τη δασκάλα όρθια μπροστά στον μαυροπίνακα. Μια εικόνα που συγκινεί τους μεγαλύτερους και ταξιδεύει τους νεότερους σε μια εποχή διαφορετικών αξιών και ρυθμών ζωής.
Το λαογραφικό μουσείο των Κάτω Ποροΐων λειτουργεί ως πραγματική κιβωτός ιστορίας και παράδοσης. Συγκαταλέγεται πλέον στα πιο αξιόλογα μουσεία της περιοχής, καθώς η συλλογή του δεν μένει στάσιμη αλλά εμπλουτίζεται συνεχώς, χάρη στην εμπιστοσύνη των ντόπιων και την αφοσίωση της δημιουργού του.
Πρόκειται για έναν χώρο που δεν φυλά μόνο αντικείμενα, αλλά αφυπνίζει συναισθήματα και μνήμες, κρατώντας ζωντανή την ψυχή του χωριού. (Πληροφορίες: 6972901730)
Αν βρεθείτε στην περιοχή, αξίζει να ανηφορίσετε προς τα Κάτω Πορόια. Όχι μόνο για να δείτε ένα χωριό που μεταμορφώθηκε με μεράκι και φαντασία, αλλά για να περπατήσετε σε δρόμους που ξυπνούν μνήμες, να χαλαρώσετε στην πλατεία που μοσχοβολάει από χρώματα και αρώματα, και να επισκεφθείτε ένα λαογραφικό μουσείο που λειτουργεί σαν κιβωτός παράδοσης. Εκεί, μέσα από την τέχνη, τη μνήμη και την ανθρώπινη φροντίδα, οι Κάτω Πορόια διεκδικούν τη δική τους ξεχωριστή θέση στον χάρτη των Σερρών.
